Moderne maakindustrie vraagt om een digitale mindset

Kwaliteitsdenken zou de rode draad door het hele productieproces moeten zijn. Dat vindt Jan Klingen van Hexagon. Kwaliteit is een strategisch speerpunt dat innovatie versnelt, kosten verlaagt en het concurrentievermogen versterkt. De sleutel daartoe is data. “Ben je ervan bewust dat je veel meer kan doen met de data die je in je bedrijf hebt”.

Wat is kwaliteit? Jan Klingen, vice-voorzitter van Hexagon Noord-Europa, denkt even na. “Kwaliteit is het resultaat van een geïntegreerde, datagedreven aanpak waarbij alle afdelingen – van ontwerp tot levering – samenwerken om producten te maken die vanaf het begin voldoen aan de verwachtingen van de klant.”

Daarmee ontkracht Klingen de traditionele visie in de industrie als het gaat om kwaliteit. Daar werd het gezien als een inspectietaak aan het einde van het productieproces. Maar volgens Klingen begint kwaliteit dus al veel eerder: bij het ontwerp, de materiaalkeuze, de leveranciersselectie en de samenwerking tussen teams. Dat vraagt om een fundamentele verschuiving. Hij voelt zich gesterkt door eigen Hexagon-onderzoek. Daarin vindt 43 procent van de fabrikanten dat kwaliteitsborging en maakbaarheid al vroeg in het ontwikkelproces moeten worden geïntegreerd.

Hele proces

“We willen de maakindustrie helpen om kwaliteit in het hele proces centraal te stellen, en niet alleen gebruiken als eindcontrole. Kwaliteit is een strategisch speerpunt geworden dat innovatie versnelt, kosten verlaagt en het concurrentievermogen versterkt. Toch worstelen veel bedrijven met deze ambities. Een derde van de fabrikanten ervaart onverwachte kwaliteitsproblemen, en 17 procent noemt slechte productkwaliteit als een van hun grootste zakelijke uitdagingen.”

De sleutel tot een moderne kwaliteitsstrategie is data. Veel bedrijven beschikken weliswaar over meet- en inspectiegegevens, maar die zijn vaak verspreid over afdelingen en systemen. Deze datasilo’s verhinderen een holistisch inzicht in kwaliteit. Hexagon pleit daarom voor een ‘quality digital thread’: een digitale lijn die alle processen, systemen en mensen verbindt. Hiermee ontstaat een centraal overzicht waarmee beslissingen sneller en onderbouwd kunnen worden genomen. Klingen: “Eigenlijk wil je de verschillende disciplines met elkaar laten werken, waar ze ook zitten in de silo. Zo behoud je je concurrentiepositie, vanwege lagere kosten. Daarmee maken we eigenlijk de keten wakker, alsof we aan een boom schudden.”

Spuitgieten

Is de maakindustrie er klaar voor? “Digitaliseren van je processen is een eerste stap. Die data zegt namelijk iets over hoe effectief je proces is. Ik zal een voorbeeld geven uit de wereld van het spuitgieten. Het luister heel nauw hoe je de matrijzen freest. Met software die continu meet in het proces, creëren we een intelligente machine control. Die stuurt tijdens het proces, zodat je eigenlijk al gedurende het frezen weet dat het eindproduct ook goed is. Vroeger stelde een operator bij wanneer dat moest. Hij was de vakman. Nu kan dat betrouwbaarder en subtieler.”

Op basis van je data kan je eigenlijk virtueel je kwaliteit al verbeteren. Een belangrijke stap daarbij is het inzetten van kunstmatige intelligentie. Vooral bij inspectieprocessen kan automatisering grote voordelen opleveren: meer precisie, minder afhankelijkheid van schaarse vakmensen, en snellere feedbackloops naar ontwerp en productie.

Klingen: “We zijn met onze maakindustrie echt een voorbeeldland. Maar tegelijk zie ik dat wanneer we iets innovatiefs hebben bedacht en we moeten het opschalen – en dus automatiseren – er nog een stap te maken valt. Door bijvoorbeeld delen van je hele proces verder te digitaliseren en AI te gebruiken. Maar wel kwaliteitsgestuurd. Een soort modulair automatiseren, waarbij bestaande technologieën niet worden vervangen, maar aangevuld met sensoren, software en AI. Zo ontstaat een flexibel systeem dat meegroeit met veranderende productiebehoeften, zonder het risico van veroudering of hoge integratiekosten.”

Bepalende factor

De praktijk laat zien dat een geïntegreerde kwaliteitsaanpak loont. Bedrijven die kwaliteit centraal stellen in hun digitale transformatie realiseren hogere marges, snellere productintroducties en betere first-pass yields. Bovendien zijn ze beter in staat om merkwaarde te beschermen en risico’s te beheersen.

“Kwaliteit is allang niet meer alleen een technische eis, maar ook een bepalende factor voor bedrijfsresultaten, innovatie en klanttevredenheid. Door data centraal te stellen, samenwerking te versterken en automatisering slim in te zetten, kunnen fabrikanten hun kwaliteitsstrategie omvormen tot een concurrentievoordeel. Het vraagt om een digitale mindset. Ben je er bewust van dat je veel meer kan doen met de data die je in je bedrijf hebt. Kijk daar strategisch naar. Als je een digitale twin kan maken, ben je al tien stappen verder dan wat je bereikt in de fysieke wereld.”

AI versnelt innovatie

De opmars van kunstmatige intelligentie (AI) in de maakindustrie is niet langer toekomstmuziek, maar harde realiteit. Uit een wereldwijd onderzoek onder 524 industriële partijen, in opdracht van Hexagon uitgevoerd door Forrester, blijkt dat AI inmiddels wordt gezien als sleuteltechnologie om de sector wendbaarder, efficiënter én innovatiever te maken. AI en machine learning (ML) transformeren productieprocessen op meerdere fronten. Bijna de helft van de ondervraagden noemt AI en ML essentieel voor het verbeteren van productkwaliteit, terwijl 45 procent ze inzet voor hogere procesefficiëntie. Deze systemen leren continu van data, detecteren afwijkingen vroegtijdig en optimaliseren processen, zonder menselijke tussenkomst, maar mét menselijke regie.

Wat opvalt, is dat AI geen bedreiging vormt voor vakmanschap, maar het juist versterkt. Automation puts innovation into the hands of people, stelt het rapport. Door routinetaken te automatiseren, komt er ruimte vrij voor strategisch denken, creativiteit en probleemoplossend vermogen op de werkvloer. Zo versnellen AI-gedreven systemen het ontwerpen en testen van producten, waardoor de time-to-market aanzienlijk korter wordt. Generative AI speelt daarin een steeds grotere rol. Met algoritmen die automatisch optimale ontwerpen voorstellen op basis van opgegeven parameters, ondersteunt de technologie ontwerpers bij het vinden van oplossingen die mensen zelf misschien niet hadden bedacht. Het resultaat? Betere producten, snellere productie en met minder verspilling.

Uitdagingen

Toch blijven er uitdagingen. Slechte datakwaliteit – van verouderde tot incomplete gegevens – belemmert het volledige potentieel van AI. En hoewel 52 procent van de respondenten investeert in AI-gestuurde ontwerp-optimalisatie, blijkt integratie met bestaande systemen lastig. Zonder hoogwaardige en verbonden data blijft AI een belofte die moeilijk is waar te maken.

Opvallend is ook het verschil tussen voorlopers en achterblijvers. Bedrijven met vergaande automatisering plukken merkbaar de vruchten: hogere productiviteit, kortere doorlooptijden en betere kwaliteit. Achterblijvers blijven steken in handmatig werk en versnipperde communicatie.

De conclusie is helder: AI is geen luxe, maar een noodzaak voor wie relevant wil blijven in een steeds competitiever speelveld. De sleutel? Combineer technologie met menselijk inzicht, investeer in datakwaliteit en durf processen radicaal opnieuw in te richten.