ASML-baas Wennink: “We zijn onderdeel van een samenwerkend kennisnetwerk”

ASML is eigenlijk ook gewoon een machinebouwer. Misschien wat groter dan het gemiddelde bedrijf in de sector, maar nog steeds een machinebouwer, gaf Peter Wennink, CEO van ASML aan tijdens de opening van TechniShow 2022. En ASML kan niet zonder de keten van machinebouwers. Wel worden de eisen steeds strenger. “De leveranciers van onze leveranciers moeten mee in het proces.”

Hoe belangrijk is de Nederlandse maakindustrie?

“Vijfentwintig jaar geleden was de machine-industrie goed voor ongeveer zes procent van de toegevoegde waarde van de Nederlandse industrie. Dat is tegenwoordig achttien procent en daarmee zijn we ongeveer even groot als de chemische industrie en de voedingsindustrie. Uiteraard zijn wij ook een machinefabrikant. De toegevoegde waarde van deze industrie bedraagt ongeveer 16 miljard euro, en dat groeit dubbelcijferig, elk jaar. Zo belangrijk is de machine-industrie voor de Nederlandse economie. En dat geldt ook voor bedrijven als ASML. We zijn onderdeel van een samenwerkend kennisnetwerk. We geven dit jaar aan inkoop ongeveer tien miljard euro uit, denk ik, waarvan tachtig procent in Europa. De helft daarvan geven we uit in Nederland, de andere helft voor een wel heel belangrijk deel in Duitsland, maar ook in Zwitserland, Frankrijk en België. Ook dat bedrag groeit dubbelcijferig. Dat geeft maar aan hoe belangrijk deze industrie ook voor ons is.”

Dus alles gaat crescendo. Houden zo.

“We hebben een aantal uitdagingen. De grootste uitdaging daarin is het vasthouden en het accelereren van innovatie. Innovatie is ontzettend belangrijk, want als we kijken naar de machine-industrie, dan praten we in toenemende mate over systeemintegratie. Het gaat niet alleen maar om het maken van een machine, maar om de machine als het hart of een onderdeel van een systeem. Dat betekent dat de complexiteit ook toeneemt en dus dat er meer kosten zijn. Je kunt niet alles alleen. Je moet de handreiking naar je partners doen. Je moet samenwerken, met name internationaal. Er zijn te veel competenties nodig om een complex systeem geïntegreerd aan te bieden aan je klanten. Digitalisering en internationale samenwerking zijn cruciaal.”

Kunt u concreet zijn?

“Ik denk dat digitalisering ook uitermate belangrijk is in nieuwe businessmodellen. Niet alleen in de productie, met name ook in service. Denk bijvoorbeeld over wat er op dit moment mogelijk is met service op afstand, zoals met hololenzen. Het onderhoud van onze machines gebeurt soms met hololenzen. Achtduizend kilometer verderop zit een ingenieur achter zijn pc die de mensen in het veld aanstuurt. Met een digitale hololens zal hij of zij de machine repareren. Dit is digitalisering. Een tweede punt dat ontzettend belangrijk is en waar we met z’n allen hard aan moeten werken, is talent. Je kan niet groeien zonder talent. Laten we daarvoor alsjeblieft niet kijken naar de overheid, maar met z’n allen juist een handreiking doen naar de overheid, om samen met de overheid dat talent op te leiden en aan levenslang leren te doen. Dat is namelijk nodig. De digitalisering drijft op kennis en wij als industrie moeten zorgen dat hij bij onze medewerkers terechtkomt.”

Is er geen rol voor de overheid?

“Wij moeten samen met de overheid het initiatief nemen en vooral internationaliseren. De Nederlandse talentenpool is simpelweg te klein, we moeten dus ook internationaal talent naar binnentrekken. Nederland is een perfect land om als buitenlandse kenniswerker je arbeid te vinden en gelukkig te worden. Even ter illustratie: in Veldhoven, of all places, werken bij ons honderdtien nationaliteiten; 65 procent van alle werknemers die we nu aannemen, heeft geen Nederlandse afkomst. En als laatste: innovatie kan niet zonder risico en dat risico moeten we samen delen. Dit is dus een oproep voor innovatiesubsidies. Om die transitie te kunnen maken, hebben we hulp nodig.”

Wat is de plek van ASML binnen de machinebouw?

“Als ik naar de machine-industrie kijk, is ASML niet alleen leverancier, maar ook klant. Vijfentachtig procent van ons product wordt in de keten gemaakt. Deze industrie staat voor een enorme groei. We hebben aangekondigd dat we onze capaciteit bijna moeten verdubbelen en dat betekent dat onze leveranciers en de leveranciers van leveranciers mee moeten. Deze industrie heeft een fantastische toekomst.”

Kan de productietechnologie een bedrijfs als ASML bijhouden?

“De nieuwste technieken zijn nodig omdat de specificaties voor onze machines steeds extremer worden. De technische complexiteit stijgt. Dus innovatie in de machine-industrie is cruciaal. De toleranties waarmee wij nu werken, zijn extreem. Men zegt weleens: ‘het concurrentiegevaar voor ASML is niet zo heel groot’, want uiteindelijk kom je terecht bij leveranciers die met specificaties en toleranties moeten werken die niemand anders op de wereld vraagt. Dat betekent dat de leveranciers van onze leveranciers mee moeten in het proces, omdat die toleranties steeds nauwkeuriger en strakker worden.”

Zijn we niet te afhankelijk van ASML? Zou bijvoorbeeld investeren in fotonica niet beter zijn?

“Het is nooit of/of, maar altijd en/en. Fotonica is een aanvulling op de traditionele chiptechnologie. Je hebt beide nodig. Het is altijd de vraag: als er een nieuwe technologie is, zal hij dan andere technieken kannibaliseren? Dat is vrijwel nooit zo. Toen de tablet werd geïntroduceerd, was dat ook niet het einde van de pc; het is nog steeds de tablet én de pc. Met fotonica en de traditionele chips is het ook zo; die werken naast elkaar. Fotonica is ontzettend belangrijk omdat het energiezuinig is, en heel snel. Maar eigenlijk worden de complexe berekeningen nog steeds gemaakt met die traditionele chip. Datzelfde geldt voor quantum. Quantum gaat een nieuwe dimensie openen waarbij traditionele chiptechnologie in aanvulling alleen maar verder groeit. Dat is dus een combinatie. Het gaat altijd zo; innovatie is dus nooit bedreigend.”