“De maakindustrie is vergeten de maakindustrie relevant te houden”

Gerard Ekhart weet dat hij een boomer is. En dat de jeugd – de millennials – de toekomst heeft. Toch denkt Ekhart dat de huidige generatie nog wel wat wijze woorden kan gebruiken op het pad naar een betere maakindustrie. En eigenlijk gelden die tips net zo goed voor de boomers in de industrie. In zijn tweede boek biedt Ekhart survivaltips om de veranderende maakindustrie te overleven en er sterker uit te komen. 

Veertig procent van de industrie gaat het niet overleven. Dat zegt Ekhart niet zelf. Hij hoorde het uit de mond van een directeur van de Rabobank. “Het was niet des Rabobanks om iets zo hard te stellen. Maar de keuze was duidelijk. De Rabo-directeur vond de meeste industriële bedrijven ‘overrijp’.” En eigenlijk is Ekhart het er wel mee eens. Hij lanceerde eind vorig jaar zijn tweede boek over kansen in de maakindustrie. Was in het vorige epistel de centrale boodschap vooral dat de maakindustrie niet meer om zijn verantwoordelijkheden heen kon en beter moest zorgen voor mens en milieu, nu prevaleert het nieuwe realisme. 

Dat realisme is dat de oude economieën op hun laatste benen lopen. “Of dus overrijp zijn”, herhaalt Ekhart. “De CEO van Shell zei in het openbaar dat zijn bedrijf vooral geld voor de aandeelhouders aan het verdienen is, en dat die dan maar moeten investeren in niet-fossiele projecten. Hij maakte in ieder geval duidelijk dat niet-fossiel niet de richting van de oliegigant is. Of neem de chemie- en staalsector. Hun aandeelhouders geven aan dat ze hun systeem uitmelken en niet investeren in nieuwe dingen.”

De door Ekhart genoemde boomerbedrijven – ouder dan 100 jaar, vaak met het predicaat Koninklijk en het fundament van de oude economie – maken stuk voor stuk de keuze om hun verdienmodel tot op de laatste druppel uit te melken. 

Schoepen

Maar dingen maken zal toch altijd blijven bestaan? “Zeker. Maar onze maakindustrie is eigenlijk net zo lui geworden als de eerder genoemde boomerbedrijven. Vergelijk het maar met de Nederlandse landbouw. Daar is een efficiëntieslag geweest die zijn weerga niet kent. De landbouw is supergemechaniseerd en -geïndustrialiseerd. Dankzij de maakindustrie. De boer heeft de melkmachine niet uitgevonden, dat heeft de industrie gedaan. Maar de maakindustrie is vergeten de maakindustrie efficiënter te maken.”

Is er geen industriële revolutie 4.0 bezig dan? Flauwekul, vindt Ekhart. Hij wijst erop dat 3D-printing al dertig jaar bestaat, voortkomend uit de ruimtevaart. Als een stuk gereedschap, omdat je geen CNC-machine in een baan om de aarde kan brengen. Deze ontwikkeling staat vandaag de dag eigenlijk zo goed als stil. “Omdat het huidige model nog langer moet worden uitgemolken. Siemens en GE waren al twintig jaar op zoek naar economisch rendabele schoepen. Of een van hun leveranciers dat niet kon 3D-printen? De toeleveranciers zeiden dat het te duur zou zijn om dit soort grote schoepen te printen. Maar eigenlijk waren ze vooral hun eigen productieproces aan het beschermen. Siemens en GE hebben het daarom maar zelf opgepakt en hebben nu een mooi eigengemaakt product, geprint in respectievelijk Zweden en de Verenigde Staten. Ik wil maar zeggen: als je vasthoudt aan wat je had, verlies je dat wat je vasthoudt uiteindelijk. De toeleveranciers waren hun klanten Siemens en GE kwijtgeraakt.”

Fundament

Hoe kunnen de machinebouw en de maakindustrie zich dan wel aanpassen? “Ze hebben over het algemeen de derde en vierde industriële revolutie gemist. De meesten zitten nog op 2,5. Ik ken geen machinebouwer die niet klaagt over de ict-systemen. Dat komt omdat ze de ict-slag hebben gemist. Simpelweg omdat het hun specialiteit niet is. En als je niet weer hoe ict en automatiseren werkt, heb je ook geen fundament om je producten te integreren in informatiesystemen. Het is als een hardloper die honderd meter moet sprinten met een gebroken voet.”

De meeste bedrijven in de maakindustrie en machinebouw hebben volgens hem een eindig verdienmodel. Als je geen verstand hebt van digitaliseren, hoe kan je dan je klanten meenemen naar Industrie 4.0? En daar komt bij dat er weinig it’ers zijn die voor een machinebouwer willen werken. IT’ers zoeken hun uitdaging bij innoverende bedrijven. “Dus moet je zorgen dat je een innoverend bedrijf wordt. Hoe? Dat is rentmeesterschap. Je kan innoveren als je je winst daarvoor gebruikt, in plaats van hem uit te keren aan aandeelhouders of eigenaren. Heel veel bedrijven in de machinebouw zijn nog zeker levensvatbaar, maar minder relevant. Het zijn toeleveranciers in een tak van sport, bijvoorbeeld de auto-industrie. Maar als het minder loopt in de auto-industrie, dan zakt de omzet snel en ben je binnen de kortste keren een verlieslatend bedrijf.”

Wetten

Ekhart kan best hard zijn in zijn oordeel. Als je kiest voor dividend in plaats van investeren, zit je in een eindig model. In zijn boek draagt hij een oplossing aan: het zogenoemde Vitality Wheel. Kort gezegd zijn het vijf ‘wetten’ waaraan je je als bedrijf moet houden om te overleven of je bedrijf nieuw leven in te blazen. 

De eerste wet heet ‘Leg een solide fundament’. Dat betekent dat je als ondernemer je eigen visie, missie en strategie tegen het licht houdt. Weet dat je toekomstige bedrijf geen producten meer verkoopt, maar oplossingen. Dat is wet twee. Op deze manier blijft je klant namelijk bij je. Wet drie luidt: ‘Wees sociaal, koop lokaal’. Een kwalitatieve lokale duurzame keten garandeert duurzaamheid, flexibiliteit en een kortere time-to-market. 

‘Koester het tegendraadse talent’ is de vierde wet. Het is goed om andersdenkenden in je organisatie te hebben. Hun tegenwind maakt je alleen maar sterker. Tot slot luidt wet vijf: ‘Denk in prototypes’. Dat wil zeggen dat je huidige productoplossing de basis is voor nieuwe innovatie. Deze continue verandering zorgt voor dynamiek, innovatie en uiteindelijk investeringen.

“Vraag jezelf af wat de toekomst van je bedrijf is in relatie tot je product. Lever ik een oplossing en ben ik aantrekkelijk? En hoe lang nog? Of is mijn bedrijf langzaam aan het afsterven? Dan ben je niet innovatief genoeg. Want innovatie en innovatief talent vormen het fundament onder je onderneming. De jonge mensen bepalen hoe je bedrijf eruit komt te zien, en dat is volslagen digitaal, gerobotiseerd en manloos. De landbouw is volledig geautomatiseerd. En in de industrie gaat dat hopelijk ook gebeuren.”

Restart

Restart the Industry (survivalgids voor millennials) is het tweede boek van Ekhart. Hij wil de lezer handvatten geven om een weg te vinden naar een bestendig maakbedrijf. En daar is lef en daadkracht voor nodig, maar ook visie, meent de schrijver. Waarin verschilt het van zijn eerste werk, ‘Onze maakindustrie crasht’? Er lijkt een hardere realiteit omarmt door Ekhart. Want wat verandert nou echt de richting van een economie? Dat is niet duurzaamheid, sociale factoren of een goddelijke interventie. Het is geld. Money makes the world go round. Ekhart voorspelt als het ware dat oude economieën uitdrogen en ziet het geld naar nieuwe economieën stromen. Dat geldt zeker ook voor de machinebouw en de maakindustrie. 

Het boek is te bestellen bij Revitalize Industry https://www.revitalizeindustry.nl/