‘Industriebeleid te veel verdeeld’

Het Europese industriebeleid dat in de Clean Industrial Deal (CID) wordt gepresenteerd, bundelt bestaande initiatieven en ambities op energie- en klimaatgebied, maar laat ook de kwetsbaarheden zien: zonder stevig nationaal beleid en serieuze investeringen dreigt het ambitieniveau te blijven steken op papier. Dat blijkt uit een nieuwe factsheet opgesteld door onderzoekers van TNO en de Universiteit Utrecht.

De CID introduceert geen nieuwe wetgeving, maar zet in op versterking van concurrentiekracht, duurzaamheid en strategische autonomie. Met een beoogde mobilisatie van €100 miljard aan publieke middelen, vooral bestaande fondsen als Horizon en het Innovatiefonds, staat dit echter in schril contrast met de jaarlijkse investeringsbehoefte van circa €480 miljard. Zonder extra nationale inzet en private kapitaalmobilisatie ontstaat een onoverbrugbaar investeringsgat.

Voor Nederland ligt er extra druk. De energie-intensieve industrie kampt hier al met structureel hogere elektriciteits- en gaskosten dan in buurlanden. Daardoor dreigt de industriële basis te verschralen nog voordat de CID volledig is uitgerold. “Tijdig herstel van het speelveld vereist nationale actie,” stellen de onderzoekers. Ze pleiten voor verlaging van elektriciteitskosten en het buiten werking stellen van de nationale CO₂-heffing om investeringen te behouden.

Versnippering

Daarnaast wordt de Nederlandse Noordzee cruciaal geacht voor energie-autonomie via een mix van windenergie, CO₂-opslag en productie van blauwe waterstof. Nederland kan zo uitgroeien tot een knooppunt voor energie- en industriële stromen in Noordwest-Europa, mits pragmatisch en technologie-neutraal wordt geïnvesteerd.

Een ander knelpunt dat wordt gesignaleerd, is het gebrek aan samenhang in het Nederlandse industriebeleid. Door de versnippering over verschillende ministeries en instanties worden strategische doelen onvoldoende bereikt. De onderzoekers waarschuwen dat de huidige aanpak, waarin losse maatregelen domineren, leidt tot stilstand en verlies van concurrentievermogen. “Een consistent, integraal industriebeleid is essentieel om de kansen van de Clean Industrial Deal te verzilveren.”

Het rapport is hier te downloaden