Stijging verkoopprijzen in recordtempo

De Nevi PMI inkoopindex van november liet met 60.7 nog steeds een flinke verbetering van de bedrijfsomstandigheden zien. Maar ook was het de vijfde daling in 6 maanden, met de kleinste toename van de productie dit jaar. Ook de toename van de nieuwe orders, inclusief de exportorders, was de laagste van dit jaar. Toch bleef de stijging nog boven het langetermijngemiddelde.

De productiestijging bleef achter bij het aantal nieuwe orders, met als gevolg een verdere toename van onvoltooid of nog niet uitgevoerd werk. De werkgelegenheid nam voor de dertiende maand op rij fors toe, maar minder dan in oktober. De inkoopactiviteiten werden flink vergroot en hetzelfde was het geval bij de voorraad ingekochte materialen. De inkoopprijsinflatie bleef op een historisch hoog niveau.

De stijging van de verkoopprijzen steeg voor de derde maand op een rij en bereikte hiermee een nieuwe recordhoogte. De vooruitzichten voor de productieomvang over twaalf maanden bleven positief, maar dit optimisme was wel het kleinst in 13 maanden.

Albert Jan Swart, sectoreconoom industrie bij ABN AMRO: “De Nevi Inkoopmanagersindex voor de Nederlandse industrie daalde van 62.5 in oktober naar 60.7 in november, wat duidt op een iets tragere groei. Zowel de productie als de nieuwe orders namen in een lager tempo toe. Dit komt niet als een verrassing gezien de tragere groei van de productie in Duitsland, een belangrijke afzetmarkt voor de Nederlandse industrie. Bovendien ligt de Nederlandse industriële productie na de snelle groei sinds eind vorig jaar op een recordniveau. Veel ondernemers worstelen met tekorten aan materialen, personeel en machines.”

Afgezien van deze tekorten vraagt volgens hem ook de liquiditeit veel aandacht van ondernemers. Door lockdowns in havens en fabrieken in Azië lopen levertijden nog altijd op. Hoewel vaccins in hoog tempo worden toegediend, verspreiden nieuwe varianten van het coronavirus zich in hoog tempo, waaronder de omikron-variant, die waarschijnlijk zal leiden tot verdere ontregeling van toeleveringsketens. Vanwege de lange levertijden plaatsen inkopers meer orders, om tenminste iets geleverd te krijgen. Dit heeft geleid tot een sterke toename van voorraden van onderdelen en materialen. De lange levertijden hebben ook geleid tot historisch snel stijgende inkoopprijzen. Dit betekent dat ondernemers goed op de kasstroom moeten letten. Sommige bedrijven hebben de voorraden met 30% zien toenemen. De voorraden nemen ook toe doordat van een product dat bijna klaar is een onderdeel ontbreekt, bijvoorbeeld bij machinebouwers. De machine kan dan niet worden uitgeleverd en met dus tijdelijk worden opgeslagen. Als de voorraden verder toenemen, zullen ondernemers zich waarschijnlijk meer richten op nauwkeuriger voorraadbeheer.

Een ander belangrijk onderwerp zijn de afzetprijzen. Ondernemers moeten de afzetprijzen snel verhogen om rode cijfers te voorkomen. Zoals verwacht namen de afzetprijzen in november nog sneller toe, voor de tweede maand op rij in recordtempo. Swart: “Deze keer rapporteert 55% van de ondernemers een toename van de afzetprijzen. We verwachten nog steeds dat de afzetprijzen verder zullen toenemen doordat ondernemers onderhandelen met hun afnemers.”

Nieuwe orders

Er was in de Nederlandse productiesector in november voor de zestiende maand op rij sprake van een groter aantal ontvangen nieuwe orders. De groei was aanzienlijk, maar wel de kleinste sinds november 2020. De seizoensmatig aangepaste Nieuwe orders index daalde voor de vierde keer in vijf maanden, maar bleef boven het langetermijngemiddelde van 53.2. De stijging in de subsector investeringsgoederen was groter dan de maand ervoor, maar dit werd tenietgedaan door de kleinere toenames bij de producenten van consumptiegoederen en halffabricaten.

Ingekocht materiaal

De Nederlandse producenten breidden in november opnieuw hun inkoopactiviteiten uit, wat het gevolg was van de aanhoudende groei van het aantal nieuwe orders. Deze uitbreiding was aanzienlijk, maar minder groot dan de hoge niveaus van de afgelopen maanden. De seizoensmatig aangepaste Ingekocht materiaal index bereikte het laagste niveau in elf maanden en deze daling was een van de grootste ooit. De producenten van investeringsgoederen maakten in november melding van de grootste stijging.

Verkoopprijzen

De seizoensmatig aangepaste verkoopprijs index steeg in november voor de derde maand op rij en bereikte een recordniveau. Dit was de grootste stijging van de verkoopprijzen voor in Nederland geproduceerde goederen sinds deze vraag in 2002 voor het eerst gesteld werd. Een recordpercentage van 55% van de bedrijven maakte melding van prijsverhogingen, terwijl minder dan 1% de prijzen verlaagde. Er was in zowel de subsector consumptiegoederen als investeringsgoederen sprake van recordprijsstijgingen.