De maakindustrie is de motor achter de waardeketens met een technologisch karakter die van strategisch belang zijn voor Nederland. Met name hoogwaardige industrie met een sterke kennis- en technologiecomponent heeft positieve effecten voor Nederland. Dat schrijft KPMG in het een SWOT-analyse in opdracht van Ministerie van Economische Zaken en Klimaat.
Nederland staat vooral bekend als een land met een grote dienstensector; de Nederlandse maakindustrie is in verhouding met andere landen relatief klein. Uit dit onderzoek komt naar voren dat Nederland een aantal unieke capaciteiten in huis heeft in de vorm van kennis, technologie, en bedrijven en organisaties. En er liggen kansen omdat het de verwachting is dat de (internationale) marktvraag naar deze zaken op specifieke terreinen zal toenemen.
Ook is naar voren gekomen dat omvang van investeringen van belang zijn om op Europees of mondiaal niveau mee te kunnen komen. Daarbij lijkt het logisch om te focussen op de capaciteiten en technologieën waar Nederland in uitblinkt. Echter, het verleden heeft uitgewezen dat de overheid niet altijd goed in staat is om te voorspellen welke ontwikkelingen het meest kansrijk zijn.
In de diverse hoofdstukken worden deze kansen benoemd. Om dit verder te verduidelijken kan optische satellietcommunicatie als voorbeeld worden genoemd. Hierin heeft Nederland een sterke positie doordat we voorlopen op technologisch en kennisgebied. Tegelijkertijd wordt de komende tijd verwacht dat de wereldwijde vraag naar toepassingen en componenten sterk zal toenemen. En ten slotte hebben we via bestaande ecosystemen de capaciteiten binnen de landsgrenzen om serieproductie te ontwikkelen. Kortom, de kans ligt er. Nu is de vraag hoe kan dit verder worden gebracht, zodat Nederland hier de komende jaren een sterke positie opbouwt.
Dit is een voorbeeld, maar er zijn er meer die naar voren komen in de volgende hoofdstukken. Daarbij merken wij op dat het aanbeveling verdient om dit soort specifieke kansen eerst verder te onderzoeken en te kwantificeren, alvorens bepaald kan worden wat de beste aanpak is.
Belangrijk daarbij is dat buitenlandse partijen niet stil zitten. Als Nederland niet snel genoeg doorpakt, kan de voorsprong verloren gaan. Voor een aantal in Nederland ontwikkelde technologieën is veel interesse vanuit het buitenland. Het is mogelijk de technologie te verkopen of in het buitenland te laten produceren. Vraag is of dit uiteindelijk voor Nederland de beste oplossing is; niet in de laatste plaats omdat het veelal om strategische technologie gaat.
Bedreigingen
Naast duidelijke kansen voor de Nederlandse maakindustrie zijn er ook een aantal zwaktes en bedreigingen gesignaleerd.
― Wellicht één van de belangrijkste knelpunten ligt in het feit dat de Nederlandse industrie onvoldoende lijkt te participeren in de kansen die er liggen. Hierbij kan onder andere worden gedacht aan kansen in de waardeketens ruimtevaart en quantumtechnologie. Met name de grotere ondernemingen met ervaring op het gebied van complexe machinebouw en componenten zijn de aangewezen partijen om deze kansen verder te ontwikkelen. Focus op de kernactiviteiten lijkt bedrijven te weerhouden om deze nieuwe activiteiten te ontwikkelen. Bijkomend risico is dat unieke technologie wordt overgenomen door buitenlandse partijen, waardoor Nederland haar positie verliest.
― Nederland lijkt regelmatig de voorkeur te geven aan het strikt volgen van aanbestedingsregels, terwijl bijvoorbeeld andere landen zich vaker beroepen op artikel 346 VWEU.
― Beschikbaarheid van data is een belangrijke voorwaarde voor de verdere ontwikkeling van een aantal waardeketens, zoals AI en Life Sciences. De EU kent scherpere regelgeving omtrent de bescherming van persoonlijke data dan de VS en China en dat is goed voor de burger. Desalniettemin zal de mate waarin data beschikbaar is binnen de EU en Nederland een cruciale rol spelen in de ontwikkeling van deze sectoren in Nederland.
― Succesvolle Nederlandse bedrijven worden regelmatig overgenomen door buitenlandse partijen, waardoor het risico aanwezig is dat kennis, technologie, hoofdkantoren, werkgelegenheid en toegevoegde waarde naar het buitenland verdwijnt. Daarnaast wordt er getrokken aan wetenschappers en experts, waardoor het risico bestaat dat unieke kennis, expertise en technologie naar het buitenland verdwijnt.
― Er is een beperkt aanbod van gekwalificeerd, hoogopgeleid personeel.
― Schaalbaarheid in Nederland is beperkt; om impact te maken is vaak samenwerking met het buitenland (Europa) noodzakelijk
― Achterblijven op het gebied van bepaalde technologieën kan in de toekomst leiden tot veiligheidsrisico’s, bijvoorbeeld op het gebied van defensie, cyber, privacy of het financiële systeem.
De groeiende tekorten aan technische vakmensen in techniek, bouw, mobiliteit en energie bedreigen de vooruitgang op het gebied van maatschappelijke …
De Europese investeringsmaatschappij Apheon heeft een meerderheidsbelang verworven in Hittech Group. Het managementteam en de particuliere aandeelhouders zullen samen met …
De Nederlandse high techsector, met ASML en Philips als trekkers, blijft in Nederland veruit de grootste private investeerder in R&D. …
De verdere ontwikkeling van een competitieve Europese maakindustrie heeft geld nodig. Net zoals de staatssteun in de Verenigde Staten en …