Omzet 3D-printen in Nederland stijgt in 2017 met 20 procent

De internationale markt voor 3D-printen groeit nog steeds hard. Steeds meer eindproducten worden geprint en vooral metaalprinters produceren op industriële schaal voor de lucht- en ruimtevaart, medische markten, machinebouwers en maakindustrie. In 2015 bedroeg volgens Wohlers Associates de wereldwijde omzet in de 3D-printing markt 4,9 miljard euro: een stijging van 25,9 procent ten opzichte van 2014. Ook de Nederlandse omzet groeit sneller dan verwacht, concluderen ABN AMRO en Berenschot in een gezamenlijk rapport. In 2016 was de Nederlandse 3D-printing markt goed voor zo’n 100 miljoen euro: een verdubbeling ten opzichte van 2014. ABN AMRO en Berenschot verwachten dat de omzet in 2017 verder zal groeien naar 120 miljoen euro.

Desktop printers steeds professioneler

Steeds meer desktop 3D-printers worden door industriële gebruikers gekocht. Niet alleen om mee te experimenteren, maar ook om tooling en eindproducten mee te maken. Ook worden 3D-printers steeds vaker in het onderwijs ingezet. Nederlandse fabrikanten van desktop printers presteren goed. Ultimaker is wereldwijd één van de marktleiders, maar andere fabrikanten, zoals Builder 3D, Felix, Leapfrog, Nectar, Opiliones, Atum3D en dddrop, zorgen voor een brede variatie. ABN AMRO en Berenschot verwachten dat de Nederlandse markt voor desktop printers zal groeien naar 3 miljoen euro in 2017. Deze groei is mogelijk door nieuwe gebruiksvriendelijke modellen met dual extrusion, een hogere nauwkeurigheid, meer materiaalkeuze en grotere bouwvolumes.

Metaalprinters groeien het snelst

In de markt voor professionele printers groeien de metaalprinters harder dan de kunststofprinters.

Wereldwijd was in 2015 sprake van een groei van 47 procent ten opzichte van 2014 (van 505 naar 808 metaalprinters). Traditionele bouwers van metaalbewerkingsmachines, zoals Trumpf en DMG Mori, stappen ook in 3D-metaalprinting. “Met de introductie van de MetalFab1 van Additive Industries is de eerste Nederlandse metaal 3D-printer een feit. In Nederland worden metaalprinters veel ingezet in de medische en tandheelkundige sector”, zegt David Kemps, Sector Banker Industrie van ABN AMRO. “Ook de verkoop aan scholen, fablabs en kennisinstellingen is goed voor de adaptatie van 3D-printen.”

Veel industriële 3D-printers in oude fabriekshallen

We schatten dat er in totaal een kleine honderd industriële printers in Nederland staan, waaronder zo’n veertig metaalprinters bij bijvoorbeeld toeleveranciers voor medische toepassingen. Denk aan Smit Röntgen, FMI Instrumed, Mundo en Xilloc. RDM Makerspace maakt gebruik van een WAAM-machine, waarmee onderdelen tot 7 meter in metaal kunnen worden ‘opgelast’.

Grote kunststofprinters staan vooral bij serviceproviders als Shapeways, Oceanz, 3D Systems, VDM en PartsOnDemand. Ook tandtechnische laboratoria en ziekenhuizen – zoals het Radboudumc – gebruiken eigen 3D-printers. Verder staan er grotere professionele machines in meer dan vijftig FabLabs en Makerspaces, zoals 3D Makers Zone Haarlem, Innovatiecluster Drachten, ICER en Gate2.

Ook steeds meer academische en hbo-instellingen gebruiken professionele printers. Fontys Eindhoven (Objexlab), Windesheim Zwolle (Technocampus), Saxion Enschede (3D Printlab) en de samenwerking tussen UMC Utrecht en ProtoSpace zijn hier voorbeelden van.

Allemaal goed voor de adoptie van 3D-printen in de industrie, al geven onze gesprekspartners aan dat de commerciële uitrol nog steeds moeilijk is. De meeste printers in de FabLabs en Makerspaces draaien deels nog op rijkssubsidies of regionale ontwikkelingsgelden.

3D-printen kan ‘digital manufacturing’ ondersteunen
3D-printen groeit dus, maar niet zonder belemmeringen. Kostenefficiëntie, snelheid en productkwaliteit zijn bijvoorbeeld nog steeds uitdagingen voor de productiemethode. Hierdoor is de businesscase voor massaproductie vaak nog niet sluitend. In specifieke markten als de lucht- en ruimtevaart en de medische en dentale markt is dit gelukkig al wel het geval. Ook in de machinebouw wordt 3D-printing van onderdelen steeds interessanter, vooral voor bedrijven die hun hele productie zelf doen. Doordat in Nederland de meeste machinebouwers kop-staartbedrijven zijn, liggen er vooral kansen bij hun toeleveranciers.

Nieuwe technologieën, zoals Multijet Fusion van HP, hebben de potentie om de businesscase sterk te verbeteren. Op dit moment zijn materiaalkosten goed voor 40 tot 80 procent van de kostprijs van geprinte onderdelen. Door met goedkoper nylon te werken en materiaal efficiënter te gebruiken dan met de huidige SLS-techniek gebeurt, is het mogelijk om tot wel 80 procent op materiaalkosten te besparen.

Worden er dan ook nog slimme onderdelen geprint – bijvoorbeeld met sensoren, watermerk of ‘productiehandleiding’ – dan kan 3D-printen echt meerwaarde bieden. Zeker als deze onderdelen lokaal op aanvraag worden geproduceerd. Dit zet de productieketen op zijn kop. Volgens Jan Floor van Egmond, algemeen directeur van Landré, neemt HP de nieuwe digitale productieketen mét intelligente onderdelen als uitgangspunt om met 3D-printers een rol te spelen op de markt. De beweging gaat dus van prototypes naar productie.

Nog steeds goed voor Rapid Prototyping

Prototypes printen is een economisch verantwoorde manier om snel en samen met de klant tot een optimaal eindproduct te komen. Door productaanpassingen in de ontwikkelingsfase tastbaar te maken, wordt co-creatie makkelijker. Industriële serviceprovider ERIKS geeft aan dat Rapid Prototyping direct een aantal klantcontracten heeft opgeleverd. Ook het printen van gereedschappen als stempels en matrijzen is in opkomst. Promolding (P3D) uit Den Haag biedt bijvoorbeeld 3D-geprinte kunststofmatrijzen die binnen drie dagen in series tot vijftig stuks geproduceerd kunnen worden. De levertijd van dure aluminium matrijzen is een aantal maanden.

Globale markt

3D printen is een internationale markt waarin spelers op wereldschaal moet concurreren. Online platforms voor de aanschaf van 3D geprinte producten storen zich niet aan landsgrenzen. Het van origine Nederlandse Shapeways is de grootste online marktplaats voor 3D geprinte producten. Het eveneens Nederlandse 3D Hubs bedient op dit moment een miljard mensen bij het vinden van een lokale 3D printer voor het produceren van een eigen design. “Nederland zit in de kopgroep, maar om voorop te blijven lopen moet wel stevig worden geïnvesteerd, bijvoorbeeld in onderwijs” zegt Onno Ponfoort, Practice Leader 3D Printing bij Berenschot. “Ook is er nog ruimte voor grotere, industrie-specifieke dienstverleners op het gebied van 3D-printing.” 

Deze week vindt RapidPro plaats, een belangrijke beurs in de Benelux rondom 3D printing. David Kemps en Onno Ponfoort presenteren op 8 maart de uitkomsten van het onderzoek.