Scepsis tegen robots neemt toe in Europa

In Europa maken mensen zich meer zorgen om robots dan vijf jaar geleden. Dat blijkt uit een nieuwe studie gepubliceerd door wetenschappers uit Linz en Würzburg.

Robots die optreden bij operaties, robots in de productie en robots in de zorgverlening. In sommige gebieden zijn de machines al goed ingeburgerd, in andere zijn ze bezig met een opmars. De psychologen Timo Gnambs van Johannes Kepler University Linz (Oostenrijk) en Markus Appel van Julius-Maximilians-Universität Würzburg (Duitsland) geloven dat we aan de rand staan van een nieuw robottijdperk. Steeds meer robots in het dagelijks leven. Maar hoe denken mensen over robots? Blijkbaar steeds ongemakkelijker, zoals de twee professoren laten zien in het tijdschrift ‘Computers in Human Behavior’: volgens hun cross-Europese data-analyse werden robots in 2017 negatiever beoordeeld dan vijf jaar eerder.

Toenemende scepsis over robots op de werkplek

Vooral de scepsis over robots op de werkplek is volgens het onderzoek gegroeid. “Dit kan te wijten zijn aan het feit dat het onderwerp banenverlies door robotsystemen in toenemende mate is besproken in het publiek”, zeggen de onderzoekers. “Het gebruik van robots op de werkplek wordt overigens positiever gewaardeerd dan het gebruik van robots in operatiekamers of autonome auto’s.”

Gnambs en Appel hebben de Eurobarometergegevens van 2012, 2014 en 2017 geanalyseerd. Dit is een representatieve enquête over actuele onderwerpen. Hun bevindingen zijn gebaseerd op 80.396 burgers uit 27 Europese landen.

Hoe interviews werden gehouden 

In de interviews zagen de respondenten eerst een algemene beschrijving van robots als machines die mensen kunnen helpen met alledaagse activiteiten, zoals schoonmaakrobots. Of als machines die werken in omgevingen die te gevaarlijk zijn voor mensen, zoals bij reddingsmissies. Toen de geïnterviewden vervolgens robots moesten beoordelen, waren de resultaten over het algemeen redelijk positief.

Een ander beeld ontstond zodra respondenten werden geconfronteerd met specifieke toepassingen, zoals operaties, verzorgende robots of zelfrijdende auto’s. Vervolgens evalueerden ze robots negatiever. “Het lijkt erop dat Europeanen relatief positief zijn over robots zolang ze een min of meer theoretisch concept voor ogen hebben. Mensen worden steeds kritischer wanneer de robot persoonlijke interacties wil leggen.”

De studie geeft enkele opmerkelijke inzichten. Het laat zien dat mannen robots vaak als positief zien, terwijl vrouwen sceptischer zijn. Mensen die praktisch zijn opgeleid hebben een negatievere houding tegenover robots dan mensen met een kantoorbaan. En in landen met een hoog aandeel ouderen is de houding ten opzichte van robots positiever.

Waarschuwingssignaal voor bedrijf en politiek 

Alles bij elkaar genomen, hebben de wetenschappers van Linz en Würzburg de trend geïdentificeerd dat het scepticisme ten opzichte van robots in Europa is toegenomen tussen 2012 en 2017. “Dit moet een waarschuwingsteken zijn voor politiek en bedrijfsleven – en een motivatie om angsten over onze robotachtige toekomst tegen te gaan. Een negatieve houding ten opzichte van nieuwe technologieën kan er voor zorgen dat deze technologieën later niet zullen worden geaccepteerd en niet zullen prevaleren op de markt”, aldus de wetenschappers.